Topinambur zyskuje w naszym kraju coraz większą popularność, jednak wciąż w wielu miejscach uważany jest za produkt egzotyczny i trudno dostępny. Topinambur to roślina należąca do rodziny astrowatych, która przywędrowała do nas z Ameryki Północnej. Warzywo zostało rozpowszechnione na wielu kontynentach jako roślina jadalna, ale także pastewna i ozdobna. Charakterystyczny słodko-orzechowy smak sprawia, że kawa z topinamburu może z powodzeniem zastąpić tradycyjną kawę, zachowując ważne walory smakowe. Jak przygotować kawę z topinamburu? Sprawdź!
Czym jest topinambur?
To orzechowe, chrupiące warzywo korzeniowe jest w rzeczywistości gatunkiem słonecznika. Wyróżnia się grudkowatą, brązową skórką, która przypomina korzeń imbiru. W języku angielskim nazwa topinamburu brzmi: Jerusalem artichokes, ale warzywo to nie ma nic wspólnego z Jerozolimą. Nazwa wywodzi się z włoskiego słowa oznaczającego słonecznik – girasole. Roślina rośnie dziko na polach i blisko przydomowych ogródków. Przywędrowała do Europy z Ameryki Północnej i stała się rośliną jadalną, ozdobną i pastewną. Biały miąższ topinamburu jest orzechowy, słodki i chrupiący oraz stanowi bardzo dobre źródło żelaza.
Skąd pochodzi nazwa topinambur?
W języku angielskim nazwa topinamburu brzmi: Jerusalem artichokes. Dlaczego? Jedna z teorii mówi, że bulwa była podstawowym pożywieniem dla pielgrzymów w Ameryce Północnej, którą uważali za nową Jerozolimę. Innym możliwym pochodzeniem jest podobieństwo fonetyczne słowa Jerusalem do girasole, włoskiego odpowiednika wyrazu słonecznik. Wreszcie istnieje teoria, która wskazuje na XVII-wiecznego holenderskiego ogrodnika Petrusa Hondinsa, który spopularyzował bulwy topinamburu w całej Europie. Hondins pochodził z Ter-Heusen w Holandii, a Ter-Heusen przekształcił się z czasem w Jerusalem w Stanach Zjednoczonych.
Inne nazwy tej rośliny to: ziemniak francuski lub ziemniak kanadyjski, jabłko ziemne, karczoch jerozolimski lub słonecznik bulwiasty. Okazuje się, że jego najpopularniejsza alternatywna nazwa, dławik słoneczny, została tak naprawdę wymyślona w latach 60. XX wieku przez hurtownika produktów, który starał się spopularyzować to warzywo.
Sprawdź także: Kawa z cytryną – jak działa?
Właściwości kawy z topinamburu – moc inuliny
Bulwy topinamburu są bogate w węglowodany złożone, podobnie jak ziemniaki, ale smakują bardziej słodko – smak skrobii nie jest tak dominujący jak w ziemniakach. Topinambur jest również bogaty w przeciwutleniacze, a także cenne witaminy i minerały: miedź, potas, magnez, wapń, sód, żelazo i fosfor. Znajdziemy w nim sporą dawkę krzemu. Karczochy jerozolimskie są także dobrym źródłem inuliny i oligofruktozy, które stanowią rodzaj błonnika, działający jako silny prebiotyk lub pokarm dla probiotyków (dobrych bakterii w jelitach). Inulina to rozpuszczalny błonnik, który działa również w celu zrównoważenia poziomu cukru we krwi.
W czym może pomóc kawa z topinamburu?
1. Pomoc w walce z chorobami
Kawa z topinamburu zawiera znaczne ilość witamin: C, A i E, które są silnymi przeciwutleniaczami. Przeciwutleniacze to ważne związki występujące w owocach i warzywach. Zwalczają wolne rodniki, które mogą doprowadzić do rozwoju choroby. Badanie z 2013 r. opublikowane w Food Chemistry przyjrzało się zdolnościom antyoksydacyjnym topinamburu, stwierdzając, że ma on silną aktywność usuwania wolnych rodników. Innymi słowy, zawiera przeciwutleniacze, które mogą chronić nasze komórki przed uszkodzeniem. Inne badania wykazały, że można wyizolować związki bioaktywne z topinamburu. Stwierdzono, że mogą one być wykorzystywane w celach przeciwgrzybiczych, przeciwutleniających i przeciwnowotworowych.
2. Kontrolowanie poziomu cukru we krwi
Topinambur ma niski indeks glikemiczny, co oznacza, że po zjedzeniu nie powoduje nagłego wzrostu poziomu cukru we krwi. Ponadto w badaniu opublikowanym w 2018 r. w Nutrition & Diabetes przyjrzano się, jak 20 gramów topinamburu zmieszanych z 20 gramami sfermentowanej soi wpływa na poziom glukozy we krwi u 60 osób ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą typu 2. Naukowcy odkryli, że w ciągu 12 tygodni codziennej suplementacji uczestnicy, którzy spożywali tę mieszankę, obniżyli poziom cukru we krwi po jedzeniu, w porównaniu z grupą placebo. Grupa spożywająca topinambur i soję również miała mniejszy poziom stresu oksydacyjnego. Oznaczało to zdrowszą równowagę między chorobotwórczymi wolnymi rodnikami a neutralizującymi je przeciwutleniaczami.
3. Poprawa funkcjonowania układu pokarmowego
Kawa z topinamburu jest dobrym źródłem błonnika, zwłaszcza inuliny i prebiotyków, dzięki czemu działa korzystnie na układ pokarmowy. Badanie z 2013 roku opublikowane w Journal of Veterinary Science dokumentowało funkcje ochronne inuliny przed nowotworem okrężnicy.
4. Utrzymanie zdrowych kości
Topinambur jest dobrym źródłem fosforu, ważnego minerału dla kości. Dawniej jego liście były wykorzystywane w medycynie ludowej do leczenia złamań. Niektóre badania pokazują, że codzienne spożywanie pokarmów zawierających inulinę, takich jak topinambur, może poprawić absorpcję wapnia. Mineralizacja kości w okresie dojrzewania sugeruje, że inulina jest ważnym składnikiem odżywczym dla zdrowia kości.
5. Zapobieganie anemii z niedoboru żelaza
Topinambur zawiera najwięcej żelaza wśród innych popularnych warzyw korzeniowych i bulwiastych. Już jedna filiżanka (150 gramów) posiekanego topinamburu zapewnia prawie 30% dziennego zapotrzebowania na żelazo.
Sprawdź także: Kawa z cykorii – zdrowa alternatywa bez kofeiny
Kawa z topinamburu – jak zrobić?
Samodzielnie przygotowanie kawy z topinamburu jest niezwykle proste. Możemy oczywiście zakupić ją w sklepach ze zdrową żywnością, ale także przygotować własnoręcznie, by cieszyć się przyjemnym, orzechowym smakiem napoju.
- Bulwy topinamburu szorujemy z piasku i gliny pod bieżącą wodą.
- Bulw topinamburu nie obieramy ze skórki. Całość kroimy na mniejsze plastry.
- Blachę z piekarnika wykładamy papierem do pieczenia, układamy na niej plastry topinamburu.
- W piekarniku suszymy topinambur w temperaturze 50 stopni z włączonym termoobiegiem i lekko uchylonymi drzwiczkami. Suszyć powinniśmy przez około 3 dni po 3-4 godziny dziennie.
- Wysuszony topinambur zaczynamy prażyć, podobnie, jak praży się ziarna kawy. Ustawiamy temperaturę piekarnika na 200 stopni. Warzywo prażymy przy zamkniętych drzwiczkach piekarnika przez 20 minut.
- Tak uprażony topinambur mielimy w młynku do kawy. Przechowujemy w plastrach, mielimy dopiero przed bezpośrednim spożyciem.
Kawa z topinamburu – przeciwskazania
Należy pamiętać, że istnieje grupa osób, która powinna unikać spożywania kawy z topinamburu. Jakie są przeciwwskazania i kiedy należy zachować ostrożność?
1. Osoby z wrażliwym żołądkiem
Te same czynniki, które zapewniają topinamburowi tak wiele korzyści trawiennych, są również powodem, dla którego mogą być przeciwwskazane u osób ze szczególnie wrażliwym przewodem pokarmowym. Inulina i oligofruktoza mogą powodować gazy, wzdęcia, a nawet ból brzucha i biegunkę u niektórych osób. Brytyjski farmer z XVII wieku, John Goodyear, napisał, że karczochy jerozolimskie były bardziej odpowiednie dla świń niż dla mężczyzn ze względu na ich tendencję do powodowania silnych wzdęć.
Osoby z wrażliwym przewodem pokarmowym powinny zachować ostrożność i ograniczyć ilość spożywanych warzyw. Spożywając topinambur w formie stałej, należy pamiętać o tym, aby dobrze go ugotować, ponieważ jedzenie bulw na surowo – zwłaszcza z pozostawioną skórką – może spowodować zaburzenia trawienia. Jeśli karczochy jerozolimskie zbieramy samodzielnie, warto spróbować zebrać je po pierwszych przymrozkach.
2. Osoby z wrodzoną nietolerancją fruktozy (HFI)
HFI to rzadka choroba metaboliczna spowodowana mutacjami w genie ALDOB, w której choremu brakuje enzymu zwanego aldolazą B. Osoby cierpiące na HFI, spożywając fruktozę (cukier z owoców i warzyw) lub sacharozę (cukier stołowy, trzcinowy lub buraczany) zaczynają odczuwać silne dolegliwości zdrowotne. Bulwy topinamburu są skoncentrowanym źródłem fruktozy, więc osoby z HFI powinny ich unikać.
Tradycyjna kawa jako urozmaicenie
Pijąc kawę z topinamburu, możemy także wrócić do kaw tradycyjnych. Znajdziesz u nas ekspresy do kawy, które pozwolą Ci każdego dnia delektować się aromatyczną kawą. Po jakie mieszanki warto sięgnąć?
COFFEED kawa ziarnista A&R CLASSIC BLEND 250 g
Kawa speciality wprowadzona na rynek przez polską markę COFFEED z myślą o miłośnikach kaw wysokiej jakości. Mieszanka zawiera starannie wyselekcjonowane ziarna brazylijskiej Arabiki (70%) oraz ugandyjskiej Robusty (30%). Średni poziom palenia ziaren pozwala uzyskać esencję kawy o silnie czekoladowym posmaku. Kawa zawiera wyraźne aromaty orzechów laskowych, mlecznej czekolady i cytrusowe nuty.
COFFEED kawa ziarnista Specialty Brazylia Monte Carmelo Espresso 250 g
Pochodzące z brazylijskiej plantacji Monte Carmelo i Chapadao de Ferro ziarna to gwarancja wyjątkowego aromatu napoju. Kawa dostarczana jest wprost od plantatorów i pozyskiwana w sposób rzemieślniczy. Słodko-gorzki smak podkreślają aromaty czekolady deserowej, toffi oraz suszonych owoców.
HAYB Speciality Coffee kawa ziarnista Brazylia Cerrado Patrocinio 250 g
Kawa o aksamitnym, słodkim i pełnym body pochodząca z Brazylii to unikalny smak karmelu, kakao i rodzynek. Ta unikalna mieszanka zachwyci Cię aromatem. Staranna selekcja zapewnia, że obrabiane są tylko najlepsze ziarna. Potem pozostawia się je do wyschnięcia w brazylijskim słońcu na rozległych, specjalnie zbudowanych patio.
HAYB Speciality Coffee kawa ziarnista Black Espresso Blend 250 g
Propozycja od marki HAYB to ciemno palony blend do Espresso. Bardzo klasyczna kawa, z niską kwasowością i bez nut owocowych. Doskonale nadaje się dla osób, które lubią znane smaki i tradycyjne rozwiązania.
Sprawdź także: Zielona kawa – jak pić?
