Mieszkańcy Szwecji uwielbiają kawę. To jeden z krajów, w którym spożycie tego aromatycznego napoju jest najwyższe na świecie! Czym jest szwedzka fika? Na czym polega rytuał picia kawy w tym stylu i co to właściwie oznacza? Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem!
Szwedzka fika – co to za kawa?
Kiedy Szwedzi mówią o fice, zazwyczaj mają na myśli przerwę na kawę. Picie kawy można zamienić na herbatę lub nawet lemoniadę – zawsze będzie to bezalkoholowy i najlepiej gorący napój. Punktem obowiązkowym fiki jest słodka przekąska, chociaż niektórzy Szwedzi zamiast słodyczy, sięgają po kanapki. Najczęściej jednak szwedzka fika prawie zawsze oznacza przerwę na kawę ze słodkim poczęstunkiem. Fika to również w pewien sposób styl życia w Szwecji – polega na niespiesznej celebracji czasu spędzanego z bliskimi osobami. Uczelnie i zakłady pracy często robią przerwy trwające pół godziny rano i po południu, aby cieszyć się wspólną przerwą na kawę.
Czas na fikę! Co to znaczy?
Fika (wymawiane jako fee-ka) jest anagramem XIX-wiecznego, szwedzkiego słowa kaffe, oznaczającego kawę. Gramatycznie fika może być używana zarówno jako czasownik, jak i rzeczownik. Kolejna teoria zakłada, że etymologia słowa fika wywodzi się od mało używanego dziś przymiotnika fiken, który można przetłumaczyć jako ochota na coś smacznego.
Słowo fika może być używane jako nazwa określająca przerwę na kawę, ale także cały rytuał picia kawy. Słowo to może być też definiowane jako idea zwolnienia i poświęcenia czasu na docenienie ważnych momentów w życiu. Fika, czyli w pewnym sensie stan umysłu, zachęca również do docenienia ludzi wokół ciebie podczas przerwy. Fika może odbywać się w pracy, na spotkaniu biznesowym, towarzyskim spotkaniu z przyjaciółmi lub rodziną. Możemy umówić się na nią bezpośrednio, telefonicznie, czy za pośrednictwem Facebooka. To nie tylko kawa, ale i wspólna rozmowa.
Matt Mitchell, założyciel Fika Coffee Roasters w Durham w Wielkiej Brytanii, po raz pierwszy odkrył fikę, kiedy zaprzyjaźnił się z parą szwedzkich turystów podczas podróży po Kambodży. Po powrocie do Wielkiej Brytanii nazwał swoją palarnię na cześć tej szwedzkiej tradycji.
Cała idea fiki polega na tym, aby zrobić krok naprzód i poświęcić trochę czasu na kontakty towarzyskie — mówi Matt Mitchell.
Tak prezentuje się kawiarnia w Wielkiej Brytanii założona na cześć szwedzkiej fiki. Marka ma także w ofercie kawę ziarnistą pod tą samą nazwą.
fot. Fika (Facebook)
Fika pozwala oderwać się od tego, nad czym pracujemy, aby delektować się wartościowym czasem z przyjaciółmi czy współpracownikami. Fika to więc zarówno kawa, jak i przerwa towarzyska, którą wypełniają ożywione rozmowy. Te dwie ważne cechy idą w parze i nie można oddzielić jednej od drugiej – to właśnie sprawia, że fika łączy innych i jest tak wyjątkowa.
fot. Fika (Facebook)
W domu, w kawiarni, w pracy – gdzie może odbyć się fika?
Kawa jest ogromną częścią szwedzkiej kultury. Ludzie często fikają w pracy podczas porannych lub popołudniowych przerw. Niektóre miejsca mają nawet dedykowane pokoje do wypicia kawy podczas fiki. W czasie wolnym ludzie fikają też w restauracjach czy kawiarniach. To popularna opcja na niezobowiązujące wyjścia z domu na spotkanie z bliskimi i wspólne spędzenie czasu na mieście.
W jakim nietypowym miejscu może odbywać się fika pokazuje poniższa reklama szwedzkiej kawy Gevalia (największa palarnia kawy w całej Skandynawii).
Historia kawy w Szwecji
Chociaż Szwedzi są dziś zapalonymi miłośnikami kawy, historia kawowego napoju w tym kraju miała różny przebieg. Kawa pojawiła się u nich w połowie XVII wieku, ale zyskała popularność dopiero na początku XVIII wieku, kiedy stała się napojem popularnym wśród elit towarzyskich. Pierwsze ziarna przybyły do Szwecji w 1685 roku, trzydzieści lat po tym, jak mąż stanu Claes Rålamb został pierwszym Szwedem, który opisał ten napój – zdecydowanie nie był jego wielbicielem. Jednak początkowo kawa była raczej używana do celów leczniczych i wykorzystywana przez znachorów do leczenia chorób.
Za wprowadzenie kawy jako napoju towarzyszącego elitom, odpowiedzialny jest król Karol XII, po tym, jak zasmakował w niej podczas wizyty w Turcji. Karol przywiózł do swojego królestwa kawę wraz z tradycyjnym tureckim imbrykiem do kawy, czyli cezve.
Sprawdź także: Kawa po turecku – jak zrobić?
Zamiłowanie króla Karola do kawy zapoczątkowało romans Szwecji z tym aromatycznym napojem, który na początku był zarezerwowany dla arystokracji. Panujący później król Gustaw III był zdecydowanym przeciwnikiem kawy. Potępiał jej import i był przekonany o negatywnych skutkach zdrowotnych, które miałyby wywoływać ziarna kawy. Dodatkowo twierdził, że spotkania w kawiarniach mogą przyczyniać się do powstawania frakcji przeciwnych królowi, dlatego nie chciał, aby kawowy biznes rozwijał się w kraju. Gustaw III dbał o to, by kawa nie stała się popularna, dlatego nakładał na sprzedawców bardzo wysokie podatki, a na obywateli, którzy sięgali po małą czarną, nakładano grzywny, a nawet konfiskowano filiżanki i naczynia do kawy!
Sprawdź także: Jak wykorzystać fusy z kawy?
Król kontynuował swoją krucjatę przeciwko kawie, zlecając lekarzom przeprowadzenie badań, które miałyby dowodzić negatywnych skutków jej spożywania. Badania obejmowały dwóch bliźniaków, którzy zostali skazani na śmierć. W zamian za udział w eksperymencie król zaproponował im zamiast śmierci dożywocie, z zastrzeżeniem, że jeden do końca życia wypija trzy dzbanki herbaty dziennie, a drugi trzy filiżanki kawy. Król niestety nie poznał wyników badań, ponieważ prowadzący test lekarze zmarli przed zakończeniem eksperymentu, a sam Gustaw został zamordowany. Jak się okazało, pijący herbatę bliźniak zmarł w wieku 83 lat, za to bliźniak, którego pojono kawą, żył jeszcze dłużej!
Te zamierzchłe czasy to już tylko historia – aktualnie Szwedzi kochają kawę ogromną miłością i decydują się na fikę przy każdej możliwej okazji.
Kaffeost i kawa po szwedzku, czyli kilka słów o tym, jak pije się kawę w Szwecji
Długie zimy w Szwecji sprzyjają konsumpcji kawy. Średnio każdy Szwed wypija ponad 3 filiżanki kawy dziennie! Statystyki pochodzące z fińskiego stowarzyszenia Coffee & Roaster's Association (Kahvi-ja paahtimoyhdistys) z 2018 roku pokazują, że uzależnieni od kawy Finowie (którzy zazwyczaj wypijają najwięcej kawy na świecie) wypijają średnio trzy i pół filiżanki kawy dziennie, następne miejsce zajmują Szwedzi (3,2 filiżanki), Duńczycy (3,1 filiżanki) i Norwegowie (3,1 filiżanki).
Większość Szwedów pije klasyczną, czarną kawę i parzy ją tak, aby była bardzo mocna. Mieszkańcy Szwecji najbardziej lubią czarną kawę przelewową, taki wybór w badaniu z 2020 r. deklaruje 46% Szwedów. Na drugim miejscu plasuje się kawa drip z mlekiem, którą wybiera 27% Szwedów. Co ciekawe, ani jedna osoba w badaniu nie sięga po kawę bezkofeinową.
Najbardziej popularne sposoby przygotowania kawy w Szwecji:
- Kawa z dripa – kawa przelewowa jest jednym z najpopularniejszych rodzajów czarnego napoju w Szwecji. Zazwyczaj serwuje się ją w towarzystwie czegoś słodkiego.
- Kokkaffee – inaczej kawa gotowana to powszechna metoda parzenia kawy, która jest najbardziej popularna na północy. Do jej przygotowania wystarczy garnek lub czajnik, grubo mielona kawa, sitko i termos. Zmieloną kawę należy dodać do garnka z wodą, zagotować, pozostawić do ostygnięcia, a następnie przelać kawę do kubka. Ze względu na szybkość przygotowania, jest bardzo często popularna jako kawa wypijana o poranku.
Kawa w Szwecji często podawana jest na gorąco w formie kaffeost. Kaffeost to połączenie gorącej kawy i szczególnego rodzaju sera zwanego po fińsku leipäjuusto, co w wolnym tłumaczeniu oznacza po angielsku ser chlebowy. Tak naprawdę jednak w składzie kaffeost znajdziemy 100% sera i 0% chleba. Nazwa pochodzi od chłonności sera, który łatwo pochłania płyny. Produkt ten często bywa też nazywany fińskim piszczącym serem, nazwa nawiązuje do delikatnego dźwięku skrzypienia, który można usłyszeć podczas przeżuwania.
Kolejnym, znanym przysmakiem jest kawa po szwedzku, czyli kawa z jajkiem. Przygotowuje się ją poprzez rozbicie całego jajka, w tym skorupki, do kubka, a następnie wymieszanie jajka z kawą mieloną. Tak przygotowaną kawę zagotowuje się na palniku gazowym. Ten sposób przygotowania kawy sprawia, że jajko wyciąga z napoju wszelkie zanieczyszczenia i garbniki, pozostawiając napój o gładkim i przyjemnym body.
Sprawdź także: Kawa po szwedzku – czy kawa z jajkiem naprawdę może być smaczna?
Po zagotowaniu kawy z jajkiem, mieszankę odcedza się na sitku. Efekt? Szklanka ciemnego naparu kawy o jeszcze lepszym smaku. Tak przygotowana kawa ma dużo mniej goryczy niż klasyczna mała czarna. Dodanie skorupki do naparu sprawia, że kawa po szwedzku jest także mniej kwaśna.
Co podaje się do kawy podczas fiki?
Fice często towarzyszy fikabröd, czyli po prostu rodzaj słodkiego ciasta. Kanelbullar (bułeczki cynamonowe), chokladbollar (czekoladowe kulki) i ciasteczka (lub herbatniki) to popularne opcje. Jakie ciastka pasują do fiki? Poniżej prezentujemy te produkty, które idealnie sprawdzą się podczas krótkiej przerwy. Zobacz, co warto przygotować na wspólne kilka minut przerwy. Zacznij dobrze dzień – fika zagwarantuje Ci świetnie efekty, poprawi Twój humor i podniesie wydajność pracy.
Szwedzka fika: jakie słodkości wybrać?
- Szwedzkie imbirowe pierniczki (Pepparkakor) – wyjątkowe szwedzkie ciasteczka imbirowe z chrupiącym brzegiem i przyjemnym ciągnącym się środkiem. Idealna uczta podczas fika!
- Ciasto marmurkowe (Tigerkaka) – wilgotne i delikatne czekoladowe ciasto waniliowo-marmurkowe.
- Nordyckie wafle cytrynowe – idealne cytrynowe ciastko na popołudniową fikę... maślane i delikatne, z odpowiednią ilością cytrynowego smaku i pokryte lekką glazurą z serka śmietankowego.
- Szwedzkie ciasto migdałowe – wilgotne i delikatne ciasto o smaku migdałów.
- Tort marzeń (Drømmekage) – puszyste ciasto korzenne, zwieńczone prażonym lukrem kokosowym.
- Szwedzka szarlotka (Ęppelkaka) – ciasto zapiekane z nutą kardamonu i udekorowane karmelizowanymi jabłkami. Idealny jesienny przysmak fika – wiemy, że będzie smakować każdemu!
- Maślane ciasteczka z orzechami laskowymi (Hallongrottor) – ciastka z orzechami laskowymi wypełnione przypominającym klejnoty środkiem słodkiego dżemu malinowego. To idealna propozycja na fika!
- Szwedzkie ciasto korzenne (Mjuk Pepparkaka) – ma przyjemny smak piernika (cynamon, imbir i goździki) i jest skropione lukrem przygotowanym z trzech składników. Tak smakuje prawdziwa, szwedzka przerwa!
- Szwedzkie kulki czekoladowe (Chokladbollar) – cudownie proste ciastka z płatkami owsianymi i czekoladą, które przygotujesz bez pieczenia. Prawdziwy szwedzki klasyk!
- Szwedzkie chipsy owsiane z brązowym masłem (Havreflarn) – lekkie i chrupiące ciasteczka owsiane polane czekoladą. Idealne do popołudniowej filiżanki kawy!
- Szwedzkie ciasto kardamonowe (Kardemmmakaka) – najbardziej charakterystyczne ciasto o smaku kardamonu, umili czas podczas fiki.
- Szwedzkie bułeczki cynamonowe (Kanelbullar) – tradycyjne szwedzkie bułeczki cynamonowe wykonane ze słodkiego, maślanego ciasta kardamonowego i cynamonowego nadzienia z brązowego cukru. Złocistobrązowe na zewnątrz, miękkie i delikatne w środku. Kanelbullar to doskonały pomysł, aby na chwilę przerwać pracę i odpocząć w towarzystwie aromatycznej kawy.
Jaka kawa do szwedzkiej fiki?
Aby odpowiednio celebrować szwedzką fikę, najlepiej sięgnąć po kawy jakości premium. Poniżej przedstawiamy kilka propozycji od polskiej marki COFFEED, która oferuje doskonałej jakości ziarna. Mieszanki sprowadzane są z małych plantacji krajów Ameryki Południowej, dzięki czemu zachowana zostaje w nich wyjątkowa jakość i aromat. Daleko od przemysłowej produkcji rodzi się niepowtarzalny smak kawy, którą proponuje COFFEED.
COFFEED kawa ziarnista ARABICA BLEND Brazylia Cerrado, Indie Malabar 250 g
Blend ten zawiera ziarna pozyskiwane w brazylijskim regionie Cerrado. Owoce kawowca są tu uprawiane na wysokości około 850 m n.p.m, co chroni je przed niekorzystnym wpływem szkodliwych czynników. Optymalny czas zbioru ziaren kawy pozwala pozyskać perfekcyjny produkt. Nuty smakowe tej Arabiki to: śliwka węgierka, orzech włoski, prażone migdały.
COFFEED kawa ziarnista GWATEMALA Todosantarita 250 g
Kawa COFFEED GWATEMALA Todosantarita świetnie sprawdzi się w ekspresie automatycznym i kolbowym. Kawę możesz też przygotować także w kawiarce, french pressie lub zaparzyć metodą tradycyjną. W tej Arabice wyczujesz intensywne nuty smakowe: czekolada, cytrusy, grejpfrut. Kawa wyróżnia się średnim stopniem wypalenia i świetnie zbalansowanym smakiem.
COFFEED kawa ziarnista ARABICA BLEND Brazylia, Kostaryka, Gwatemala, Kolumbia 250 g
Kawa ziarnista COFFEED ARABICA BLEND znajdzie uznanie u wytrawnych kawoszy, którzy cenią najwyższą jakość kaw spieciality. Wyraźnie wyczuwalna słodycz karmelu, subtelnie zrównoważone jeżyny, wyrazisty smak orzechów włoskich i gęsta, ciemną czekoladę. Wystarczy tylko jedna filiżanka kawy, aby zrelaksować się po ciężkim dniu!
COFFEED kawa ziarnista Honduras Marcala 250 g
Ciemniejszy stopień palenia ziaren w kawie Honduras Marcala pozwolił idealnie zbalansowanać smak. To doskonała propozycja dla osób, które sięgają codziennie po kawę i nie wyobrażają sobie dnia bez choćby jednej filiżanki tego wyśmienitego napoju. Mokra obróbka ziaren sprawia, że ta kawa COFFEED ma niezwykle bogaty profil sensoryczny.
W jakim ekspresie przygotujesz kawę fika?
Fikę możemy przygotować zarówno w kawiarce, dripie, Aeropressie, chemexie jako zwykłą zalewajkę, jak i w ekspresie do kawy.
Ekspres do kawy Jura ONO Black (EA)
Szwajcarski ekspres do kawy Jura ONO Black (EA) ma wbudowane trzy przyciski sterowania, które pozwolą błyskawicznie przygotować poranną i popołudniową kawę. Jego nowoczesna jednostka zaparzająca może pomieścić od 7 do 14 gramów zmielonej kawy. Podobnie jak inne ekspresy do kawy marki Jura, ten model posiada Inteligentny System Wody (I.W.S.), który dba o najwyższą jakość wody. ONO Black przygotuje dla nas dwa czarne specjały: klasyczną kawę i mocne Espresso.
Ekspres do kawy Jura ENA 4 Full Metropolitan Black (EA)
Ekspres do kawy ENA 4 Full Metropolitan Black (EA) to nowoczesny model szwajcarskiego producenta Jura. Precyzyjny młynek Aroma G3 oraz niezwykła technologia P.E.P sprawia, że otrzymasz kawę tak smaczną, jak we włoskiej kawiarni! Inteligenty System Wody (I.W.S) wraz z filtrami CLARIS pozwoli uniknąć szkodliwego kamienia podczas eksploatacji urządzenia.
Ekspres do kawy Jura E8 Piano White (EB)
Jura E8 Piano White (EB) doskonale sprawdzi się w niewielkiej kuchni. To sprzęt o kompaktowych rozmiarach i nowoczesnym designie, dzięki czemu z powodzeniem można go dopasować do niemal każdej przestrzeni kuchennej. W ekspresie Jura E8 Piano White (EB) jesteśmy w stanie przygotować aż 17 różnych specjałów kawowych: Espresso, 2 x Espresso, Kawa, 2 x Kawa, Cappuccino, Cappuccino Extra Shot, Caffe Barista, Lungo Barista, Espresso Doppio, Espresso macchiato, Cortado, Latte Macchiato, Latte Macchiato Extra, Shot, Flat White, Flat White Extra Shot, Porcja pianki mlecznej, Gorąca woda.
Ekspres do kawy Jura Z10 Aluminium Dark Inox (EA)
Wybór specjałów kawowych, jaki oferuje nam ekspres Jura Z10 Dark Inox (EA) jest imponujący – możemy zdecydować się na jeden z 32 dostępnych specjałów kawowych! W nowoczesnym ekspresie marki Jura możemy uzyskać gorące kawy o smaku i aromacie tak dobrym jak z najlepszej kawiarni lub zdecydować się na zimne specjały kawowe, czyli orzeźwiające kawy Cold Brew.
